Kömür tozuna bulaşmış sosyal devlet

AKP (Akparti); yapılan kömür yardımlarını sosyal devletin bir görevi olarak yansıtıyor.
Muhalefet de benim gibi, yapılanın sosyal devletçilikten öte oy avcılığı olduğunu savunuyor.
Son olarak bir kömür torbasından hareketle biraz bakalım yapılan yardımlar ne kadar sosyal devlet, ne kadar oy avcılığı gereği.
Kağıthane'de bulunan dağıtım deposundaki bir torba kömür üzerinden ne gibi bilgilere ulaşılıyor, bakalım:

1. Kömür torbasının bir yüzünde, T.C Başbakalığı'nın ve kömür işletmelerinin ablemi ile teknik özellikler bulunuyor.
2. Manisa'da üretilip, paketleniyor.
3. Antep'teki bir firma tarafından çuvallar üretiliyor ve Manisa'ya gönderiliyor. Firmanın sahibi Akparti il teşkilatında görevli ve eski milletvekili adayı.
4. Bir yüzünde kocaman harflerle PARAYLA SATILAMAZ yazıyor.

4 yılda 1 milyar YTL'lik kömür yardımı

İçişleri Bakanı Beşir Atalay, 2003-2007 yılları arasında dağıtılan 5.8 milyon ton kömürün Hazine'ye maliyetinin 1 milyar 8 milyon YTL olduğunu açıkladı.

MHP Hatay Milletvekili Turan Çirkin'in soru önergesini yanıtlayan İçişleri Bakanı Beşir Atalay, 2003-2007 arasında ihtiyaç sahibi ailelere dağıtılan 5 milyon 862 bin 722 ton kömürün Hazine'ye maliyetinin yaklaşık 1 milyar 8 milyon YTL (bugünkü döviz kuruyla yaklaşık 849 milyon 588 bin 640 ABD doları) olduğunu açıkladı.


Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) Pazarlama ve Satış Dairesi'nin bilgi notuyla, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan adına yanıtlayan Atalay, fakir ailelere kömür yardımı uygulamasının, Bakanlar Kurulu kararıyla, 2003'te başlatıldığını belirtti. Atalay, dağıtılan kömürlerin bedelinin, Anayasa ve KİT Kanunu'nun ilgili hükümlerince, valilikler aracılığı ile Hazine tarafından karşılandığını söyledi.


Bu kapsamda, 2003'te 687 bin 763, 2004'te 1 milyon 56 bin 927, 2005'te 1 milyon 329 bin 330, 2006'da da 1 milyon 273 bin 265 ton kömürün dağıtıldığı bildirildi. Atalay, kesinleşmeyen hesaplara göre, geçen yıl dağıtılan kömür miktarının da 1 milyon 515 bin 487 ton olduğunu söyledi.08.02.2008

Bilindiği üzere dağıtımı yapılacaklar kömürler, Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu tarafından sağlanıyor.
Maliyetler, valilikler taarfından bünyesinde bulunan Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı bütçesinden karşılanıyor.

Kömür yardımları belediye imkanlarıyla dağıtılıyor. Dağıtılacak kişiler de Akparti teşkilatları tarafından belirleniyor.(Çoğunlukla ve özellikle ilçelerde)

Bakanlar Kurulunun, fakir ailelere ücretsiz kömür yardımı yapılmasına ilişkin 19.12.2007 tarih ve 2007/13048 sayılı kararı gereğince, fakir ailelere dağıtılacak kömürün sevkiyatına başlanmıştır.
-Kampanyadan yararlanması  planlanan aile sayısı: 2.084.741
-Kampanya süresince dağıtılması programlanan kömür miktarı : 1.744.170 ton
-01.11.2008 tarihi itibarı ile 1.142.000 ton kömür ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmıştır.TKİ bağlantı

Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu 2007 verilerine bir göz atalım:
Toplam satılan kömür : 31.567.099 Ton
Satılan kömürün %79'u termik santrallere yapılmış yani 24.938.008 Ton
Piyasaya satılan : 6.629.091 Ton
Piyasaya sürülen bu miktara yardım yapılan kömürlerin de dahil olduğunu düşünürsek 2007 yılında yardım olarak dağıtılan kömür miktarı :1.515. 487 Ton
Piyasaya sürülen kömürün %22.8'i devlet yardımı (Doğrusu hükümet daha da doğrusu Akparti yardımı) olarak dağıtılmış.

Ülkemizde üretilen kömür (400 YTL/Ton) , kalite ve verim bakımından düşük olduğundan doğal olarak fiyatı da bu sıralar arz sıkıntısından dolayı fiyatta sürekli artış gösteren ithal kömüre ( 768 YTL/Ton) göre oldukça ucuz. Bu ucuzluk da dar gelirlinin tercih sebebi oluyor.
Hükümet yardımından dolayı piyasaya hemen hemen 4 te 1 daha az arz sağlandığından fiyata da bir o kadar artış olarak yansıyor. Buradan kullanıcıya doğan ek maliyet bir yana bir de dağıtımı yapılan kömürün hazineye ve doğal olarak vatandaşa yansıyan 1.465.680 YTL'lik (Ortalama yıllık) maliyeti var.

Bunların yanında kurumun 2007 yılı faaliyet raporu da şöyle diyor :

Faaliyetlerinde minimum maliyetle kömür üretimini hedefleyen TKİ, 2007 yılı çalışmalarını 18,3 milyon YTL kar ile kapatmıştır. Aynı dönemde yapılan yatırım harcamaları miktarı ise 25,7 milyon YTL olarak gerçekleşmiştir.*

Buna da değinmemek olmaz; kurumun kârının santrallere yaptığı satışlardan elde edildiği aşikar. Elektrik santrallerinin ödediği bedel de yine bir yandan kaçak elektriğin maliyetini üstlenen yasal elektrik tüketen vatandaşa ve üretim sektörü harcamalarına yükse bedel ve zam olarak yansımaktadır.

Sosyal devletin gereği olarak muhtaç vatandaşa yardım yapılması elbette itiraz edilecek bir durum değil. Ama işin için rant, oy kaygısı girince insanların sosyal devlete inancı kırılıyor.
Bir yanda 5 katlı bina sahibi, son model lüks araba, bir haneye tonlarca yardım, mahalle aralarında "parayla satılamaz ibareli" tonlarca paketlerin karaborsa satışı, yardım yapılan insanların akparti teşkilatlarıyla ilişkilerinin araştırılması, ev halkındaki hanımların başlarının örtülü olup olamaması, erkeklerin kahvelerde akparti aleyhine atıp tutması gibi açmaz kriterler oldukça sosyal devletin üzerindeki kömür tozu baki kalacaktır.
Hele bir de kömür ve gıda yardımlarının belediye boyutu var ki altına girince çıkmak, ortada net veriler olmadığı için pek de mümkün görünmüyor.